Is ESG ook relevant voor middelgrote en kleine bedrijven?
21 maart 2023 – Deze blog is onderdeel van de blogreeks die gaat over de juridische aspecten van ESG. ESG staat voor Environmental, Social en Governance (milieu, maatschappij en bestuur) en verwijst naar de drie centrale factoren in het meten van de duurzaamheid van een bedrijf. Voor een uitgebreidere omschrijving van wat ESG is en waarom ESG belangrijk is, wordt verwezen naar de eerder geschreven blogs uit deze blogreeks over wat is ESG en waarom is ESG belangrijk.
Verschillende soorten wet- en regelgeving
Zoals in mijn vorige blogpost over ESG-wetgeving aangehaald, is er ESG-gerelateerde wetgeving waaraan alle bedrijven moeten voldoen (geen milieuvervuiling, geen arbeidsuitbuiting, geen discriminatie) en is er (keten)wetgeving in de maak, zowel op Europees als op nationaal niveau, die alleen van toepassing zal zijn op grote ondernemingen (waarbij steeds andere drempels gelden, waarop ik gezien de aard en omvang van deze blogpost niet verder zal ingaan). Bovendien is er veel ESG-gerelateerde soft law, zoals gedragscodes, convenanten, richtlijnen en leidende beginselen. Soft law betekent dat sprake is van zelfregulering, dus dat bedrijven of staten zichzelf en elkaar binden aan bepaalde regels die in beginsel niet juridisch afdwingbaar zijn. Dergelijke gedragscodes zijn vaak sectorspecifiek en worden dus niet slechts aangegaan door grote bedrijven. Er zijn gedragscodes die de belangen van derden beogen te beschermen, zoals de Fair Wear Gedragscode en Gedragscode wet natuurbescherming voor drinkwaterbedrijven, en gedragscodes die zien op de interne verhoudingen binnen bedrijven, zoals de Nederlandse Corporate Governance Code en de Gedragscode Zorgverleners.
Ketenwetgeving raakt ook middelgrote en kleine bedrijven
Ketenwetgeving, zoals de conceptrichtlijn inzake gepaste zorgvuldigheid in het bedrijfsleven op het gebeid van duurzaamheid (Corporate Sustainability Due Diligence Directive) en de voorgenomen Wet zorgplicht kinderarbeid, ziet erop dat bedrijven onderzoek doen naar misstanden bij zowel de eigen onderneming als bij andere bedrijven in de waardeketen (of toeleveringsketen). Dit zal ertoe leiden dat de bedrijven die onder het toepassingsbereik van de betreffende richtlijn of wet vallen, garanties zullen gaan vragen aan andere bedrijven in de waarde- of toeleveringsketen dat geen milieu- of mensenrechten worden geschonden. Om deze garanties te kunnen afgeven, zullen deze wellicht kleinere bedrijven ook een zekere mate van onderzoek moeten verrichten naar de vraag of er inderdaad geen milieu- of mensenrechten worden geschonden. Daarom zullen ook middelgrote en kleine bedrijven met de aankomende ketenwetgeving te maken krijgen.
Inkleuring privaatrechtelijke open normen raakt ook middelgrote en kleine bedrijven
Daarnaast moeten alle (dus ook kleine en middelgrote) bedrijven zich ervan bewust zijn dat de in de eerste alinea aangehaalde soft law steeds meer doorwerkt in ‘harde’ (dus juridisch afdwingbare) wet- en regelgeving, omdat rechters hiermee open normen inkleuren. De als soft law ontwikkelde normen kunnen classificeren als ‘gewoonterecht’ en daarmee doorwerken via de aanvullende werking van de redelijkheid en billijkheid (“Een overeenkomst heeft niet alleen de door partijen overeengekomen rechtsgevolgen, maar ook die welke, naar de aard van de overeenkomst, uit de wet, de gewoonte of de eisen van redelijkheid en billijkheid voortvloeien”). Ze kunnen ook kwalificeren als ‘maatschappelijke betamelijkheidsnorm’ en zo doorwerken in het onrechtmatigedaadsrecht (“Als onrechtmatige daad worden aangemerkt een inbreuk op een recht en een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt”). En zo kent ons privaatrecht nog meer open normen. Overigens is het hierbij niet steeds vereist dat een bedrijf zich heeft verbonden tot de betreffende gedragscode. Als het merendeel van een sector zich aan een bepaalde code houdt, dan kan dat voldoende zijn.
NGO’s maken steeds vaker procedures aanhangig jegens bedrijven vanwege bijvoorbeeld milieu- of mensenrechtenschendingen. Dit zorgt niet alleen voor reputatieschade bij de betreffende bedrijven, maar gezien het bovenstaande heeft dit dus ook juridisch kans van slagen (afhankelijk van de specifieke omstandigheden van het geval). Hoewel NGO’s zich over het algemeen richten op grotere bedrijven, kunnen zij uiteraard ook hun pijlen richten op kleine of middelgrote bedrijven die een negatieve impact op mens of natuur hebben. Bovendien zijn het uiteraard niet alleen NGO’s die procedures tegen bedrijven kunnen aanspannen, maar ook bij een (kleine of middelgrote) onderneming betrokken personen die menen dat bijvoorbeeld een onrechtmatige daad jegens hen wordt gepleegd, zoals omwonenden van een fabriek of datacenter.
Kortom, ESG is ook relevant voor kleine en middelgrote bedrijven. Uiteraard verschilt de relevantie van ESG en de toepasselijke wet- en regelgeving per onderneming. Dus mocht u meer willen weten of vragen hebben over ESG en uw bedrijf, neem dan gerust contact op met Stephanie ter Brake.
Of klik hier voor de vorige blog of ga naar onze ESG themapagina op onze website voor meer informatie over dit onderwerp.