Hoe ben je betrokken geraakt bij ESG en waar komt jouw interesse in duurzaamheid vandaan?
Door de Europese Green Deal kwam er een stortvloed aan ESG-regelgeving af, dus ik verwachtte dat bedrijven hier veel vragen over zouden krijgen. Bij Lexence was nog niemand met ESG bezig, dus heb ik dat opgepakt. Bovendien raakt het onderwerp mij persoonlijk. Ik kan emotioneel worden als ik beelden zie van een ingestorte kledingfabriek in Bangladesh, kinderen die in kobaltmijnen werken of overstromingen die juist de armste mensen treffen. Daarom vind ik het belangrijk dat verandering komt en dat er meer oog komt voor duurzaamheid. Daarnaast zocht ik ook naar een richting binnen mijn werk, een specialisatie, hoewel het in de praktijk meer een verbreding blijkt te zijn.
Wat maakt ESG voor jou een inhoudelijk interessant én maatschappelijk relevant werkterrein?
Het is nieuw, dus er is nog veel onwetendheid en het is nog geen uitgekookt onderwerp. Dat vind ik inhoudelijk interessant. Het onderwerp speelt wel nog steeds met name bij de grootste ondernemingen, dus het is een uitdaging om ook mid-market bedrijven te bereiken. Wat niet helpt is dat de EU momenteel de belangrijkste recent ingevoerde duurzaamheidswetgeving aan het afzwakken is. De meeste mid-market bedrijven hoeven daardoor waarschijnlijk niet meer aan deze regelgeving te voldoen. Ik besef me dat het fijn is dat die druk eraf is en dat niet alle bedrijven de middelen hebben om te investeren in duurzaamheid, maar ik geloof oprecht dat het voor veel bedrijven toch een verstandige keuze zou zijn om dat wel te doen. We hebben namelijk last van vergrijzing en een krappe arbeidsmarkt, terwijl de jonge generatie werknemers duurzaamheid steeds belangrijker vindt. Daarnaast zijn er veel bedrijven die direct of indirect goederen of diensten leveren aan de grootste bedrijven die wel onder de duurzaamheidswetgeving vallen. Zij kunnen hun concurrentiepositie verbeteren als zij goed scoren op het gebied van duurzaamheid en hun klanten van de benodigde informatie kunnen voorzien. Bovendien kun je als bestuurder ook niet meer wegkijken voor de negatieve impact van de bedrijfsactiviteiten. Dat neem ik allemaal mee in mijn adviezen. Dit is ook waar ik impact kan maken; bedrijven die geen wettelijke verplichting hebben om duurzaamheidsmaatregelen door te voeren dit toch wel te laten doen.
Hoe vertaal jij complexe ESG-regelgeving naar concrete adviezen voor bedrijven?
Ik lees de regelgeving van voor naar achter en probeer echt te begrijpen wat er staat. Daarnaast ga ik naar bijeenkomsten met consultants en bedrijven, zodat ik weet waar bedrijven in de praktijk tegenaan lopen en hoe zij dat oplossen. Zo kan ik mijn klanten niet alleen juridisch, maar ook praktisch en strategisch adviseren. Ik adviseer bedrijven ook altijd om niet te wachten totdat de ESG-wetgeving en implicaties daarvan volledig zijn uitgekristalliseerd, maar om gewoonweg klein en praktisch te beginnen, met common sense en de al langer bestaande richtsnoeren als uitgangspunt.
Hoe zie je jouw rol als advocaat veranderen nu ESG zo’n belangrijke plek krijgt in het ondernemingsrecht?
Mijn rol is vooral veranderd sinds een groot deel van de ESG-regelgeving op Europees niveau wordt afgezwakt. Het onderwerp wordt daarmee meer naar de bestuurskamer getrokken en dat maakt mij meer een sparringpartner voor het bestuur. Dat vind ik leuk en past ook bij mij, want zoals gezegd ging mijn promotieonderzoek ook over besturen en haal ik het meeste voldoening uit het strategisch sparren met klanten.
Hoe zorg jij voor balans tussen werk en privé, zeker in drukke periodes?
Dat blijft lastig. In drukke periodes probeer ik leuke dingen met vrienden te blijven doen en te blijven sporten. Dat is mijn uitlaatklep en geeft ook energie.
Lukt het je om echt offline te zijn, of blijft het werk altijd een beetje meedraaien?
Nee, werk blijft helaas altijd meedraaien, ook tijdens vakanties of als ik ziek ben.
Wat is een moment in je carrière waar je met trots op terugkijkt?
Ik ben trots dat ik al snel veel vertrouwen kreeg vanuit Lexence. In mijn eerste jaar mocht ik al zelfstandig contractonderhandelingen doen. Toen dat goed ging en ik goede feedback terug kreeg vanuit de klant, voelde dat als een overwinning. Ook ben ik trots dat het mij is gelukt om mezelf op de kaart te zetten als ESG-expert. Ik word veel uitgenodigd voor lezingen en cursussen.
Wat hoop je nog te bereiken, zowel binnen Lexence als daarbuiten?
Ik zou wel meer ESG-klanten aan Lexence willen binden, mijn eigen praktijk verder willen uitbouwen en partner willen worden. Daarnaast zou ik wel toezichthouder of commissaris willen worden bij een ngo, het liefst een die zich inzet voor kinderen in oorlogsgebieden of arme landen.
Hoe zie jij je rol binnen het ESG-team zich de komende jaren ontwikkelen?
Ik hoop dat ESG in alle facetten van het ondernemingsrecht en contractenrecht verweven raakt. Dus dat het niet één afzonderlijk in de lucht hangend onderwerp is, maar dat het onderdeel wordt van het werk waarmee ik mij in mijn brede praktijk toch al bezig houd. Bijvoorbeeld bij due diligence in M&A, het contracteren met leveranciers, het beantwoorden van governancevraagstukken en het strategisch adviseren van het bestuur.
Welke maatschappelijke of juridische ontwikkeling hoop je écht mee vorm te geven?
Ik hoop dat bedrijven strategisch meer gaan inzetten op duurzaamheid, ook als het niet verplicht is. Juist daar kan ik verschil maken: door klanten te laten zien dat ESG niet alleen juridisch, maar ook zakelijk en maatschappelijk relevant is.
