Privaatrechtelijke wijzigingen onder de Wkb: het begrip ‘bouwwerk’

Aanneming van werken vs. aanneming van bouwwerken

Drie van de privaatrechtelijke wijzigingen waarin de Wkb voorziet (de gewijzigde aansprakelijkheid van de aannemer na oplevering, de waarschuwingsplicht en het opleverdossier) zijn uitsluitend van toepassing op de aanneming van bouwwerken.

Door dit door de wetgever gecreëerde onderscheid wordt dus het onderscheid tussen aanneming van bouwwerken en aanneming van ‘overige werken’ relevant.

Let wel, deze wijzigingen gelden ongeacht de gevolgklasse van het bouwwerk. Daarin ligt dus een belangrijk verschil besloten met de publiekrechtelijke wijzigingen op grond van de Wkb (zie daarover deze blog ).

Wanneer is sprake van een bouwwerk?

De minister heeft tijdens de parlementaire behandeling [1] voor wat betreft de uitleg van het begrip ‘bouwwerk’ verwezen naar de publiekrechtelijke terminologie in artikel 1 van de Woningwet. De Woningwet bevat zelf echter geen definitie van het begrip. In de jurisprudentie en literatuur wordt verwezen naar de definitie in de VNG Model Bouwverordening. Hierin wordt het begrip als volgt gedefinieerd:

“elke constructie van enige omvang van hout, steen, metaal of ander materiaal, die op de plaats van de bestemming hetzij direct of indirect met de grond verbonden is, hetzij direct of indirect steun vindt in of op de grond, bedoeld om ter plaatse te functioneren.”

Kenmerkende elementen uit deze definitie zijn: (i) constructie van enige omvang, (ii) met de grond verbonden dan wel daarin of –op steun vindend en (iii) bedoeld om ter plaatse te functioneren.

De Woningwet[2] bepaalt wel expliciet dat onder ‘bouwwerk’ ook wordt verstaan: de van het bouwwerk deel uitmakende installaties.

Uitgaande van deze wijze van uitleg[3] is aannemelijk dat in ieder geval niet hebben te gelden als ‘bouwwerk’: schilderwerk, de aanleg van wegen en (andere) terreinverharding.

Hoe zit het met verbouwingen?

Verbouwingen kwalificeren als ‘aanneming van werk’. Daarmee is nog niet gezegd dat verbouwingen ook kwalificeren als aanneming van een bouwwerk. In de parlementaire behandeling is dit niet expliciet aan de orde gekomen. Denkbaar is dat de verbouwingswerkzaamheden die betrekking hebben op een bouwwerk zelf ook kwalificeren als aanneming van een bouwwerk. [4] Wel is het verdedigbaar dat dan sprake moet zijn van een verbouwing/verbouwingswerkzaamheden ‘van enige omvang’ (zie ook voornoemde definitie van het begrip ‘bouwwerk’).

Opteren mogelijk?

De scheidslijn tussen aanneming van werk en aanneming van een bouwwerk zal niet altijd duidelijk zijn, zo blijkt ook wel uit het voorgaande. Om die reden kan het raadzaam zijn om in de aannemingsovereenkomst expliciet stil te staan bij de kwalificatie van de werkzaamheden die op grond van de aannemingsovereenkomst worden uitgevoerd. Gelet op de achtergrond van de drie wijzigingen die specifiek betrekking hebben op de aanneming van een bouwwerk (die kort gezegd tot doel hebben: de versteviging van de positie van de opdrachtgever) achten wij het mogelijk om – in geval van twijfel, of zelfs indien aannemelijk is dat géén sprake is van een bouwwerk – te opteren voor de toepasselijkheid van deze wijzigingen door overeen te komen dat partijen de werkzaamheden kwalificeren als de aanneming van een bouwwerk, althans voornoemde wijzigingen expliciet van toepassing te verklaren.

Overeenkomen dat de werkzaamheden juist niet kwalificeren als aanneming van een bouwwerk achten wij slecht mogelijk indien en voor zover dwingend recht daaraan niet in de weg staat (daarover meer in een latere blog).

Conclusie

Op basis van de hiervoor beschreven uitleg van het begrip ‘bouwwerk’ is veelal wel duidelijk of sprake is van een bouwwerk. Woningen, kantoorgebouwen, fabriekshallen etc. zijn onmiskenbaar ‘bouwwerken’ in voornoemde zin. Bij bepaalde werken c.q. werkzaamheden kan er onduidelijkheid zijn over de vraag of sprake is een ‘bouwwerk’. In geval van twijfel achten wij het raadzaam expliciet stil te staan bij de kwalificatie van de werkzaamheden die worden opgedragen (of, vanuit aannemersperspectief: worden aangenomen). Dat is van belang om latere discussie over de toepasselijkheid van de door de Wkb geïntroduceerde regels te voorkomen.

Blogreeks

Deze blog maakt onderdeel uit van een blogreeks over de Wkb. Onder meer de volgende vragen zullen nog de revue passeren:

• Vallen mijn bouwwerken onder het overgangsrecht?
• Wie is de kwaliteitsborger en waar moet hij aan voldoen?
• Welke perikelen spelen er rondom de kwaliteitsborger?
• Wat zijn de aandachtspunten in de verhouding tussen de aannemer en de kwaliteitsborger?
• Wat behelzen de privaatrechtelijke wijzigingen precies?
• Kan in de aannemingsovereenkomst worden afgeweken van de nieuwe privaatrechtelijke regelingen en zo ja, is dat raadzaam?

Heeft u zelf een vraag die u graag behandeld ziet in de blogreeks? Stuurt u dan een e-mail naar h.goedegebure@lexence.com en/of p.ozturk@lexence.com. Wij zullen uw vraag dan beantwoorden middels een blog of op via een FAQ-rubriek op deze website.